Зүрх судасны өвчин үүсэх шалтгаан

Зүрх судасны өвчин

Зүрхний өвчин гэдэг нь зүрх судасны системийг хамарсан өөр өөр өвчлөлүүдийг хамардаг. Эдгээр өвчлөлүүд нь зүрхний ажиллагаанд сөргөөр нөлөөлж, өвдөлт үүсгэж, амьсгалахад хүндрэлтэй болж, ходоод зангирч, хөл гар хавагнах зэрэг шинж тэмдгүүд илэрдэг.

Зүрхний өвчний түгээмэл төрлүүд:

1. Зүрхний шигдээс (Coronary artery disease – CAD): Зүрхэнд цус хангамж үзүүлдэг судсуудын хатуурал болон битүүрэл нь зүрхний шигдээсийн хамгийн түгээмэл шалтгаан юм.
2. Зүрхний дутагдал (Heart failure): Зүрх нь цусыг биеийн бусад хэсэгт хангалттай түвшинд шахаж чадахгүй болно.
3. Артерийн даралт ихсэх (Hypertension): Артерийн даралт нь удаан хугацаагаар өндөр байвал зүрхний өвчлөлд хүргэдэг.
4. Зүрхний цохилтын эмгэг (Arrhythmia): Зүрхний цохилтын хэвийн давтамж алдагдаж, хэт хурдан эсвэл хэт удаан болдог.
5. Зүрхний тогтолцооны өвчин (Cardiomyopathy): Энэ нь зүрхний булчингийн эмгэг юм.
6. Зүрхний хавдар: Зүрхний эд эсүүдэд үүсдэг хавдар.

Эмгэг үүсэх шалтгаанууд:

• Хоол хүнс: Чихэрлэг, шарсан хуурсан, холестерол ихтэй хоол хэрэглэх.
• Хөдөлгөөний дутагдал: Биеийн хөдөлгөөн дутагдсанаар зүрхний ачаалал нэмэгддэг.
• Тамхи татах: Тамхи татсанаар зүрх судасны өвчлөлд хүргэх хорт бодисууд нэмэгддэг.
• Илүүдэл жин: Илүүдэл жин нь зүрхний ачааллыг нэмэгдүүлдэг.
• Шар айраг хэтрүүлэх: Зүрхний эрүүл мэндэд нөлөөлдөг.
• Стресс: Удаан хугацаагаар стрессдэх нь зүрхэнд ачаалал үүсгэдэг.

Эмчилгээ ба урьдчилан сэргийлэх:

• Эрүүл хооллолт: Чихэрлэг болон шарсан хуурсан, холестерол ихтэй хоол хүнснээс зайлсхийж, жимс, ногоо ихээр хэрэглэх.
• Дасгал хөдөлгөөн: Долоо хоногт дор хаяж 150 минут биеийн тамирын дасгал хийх.
• Тамхи таталтыг зогсоох: Тамхины хэрэглээгээ бүрэн зогсоох.
• Даралт, биеийн жинг хянах: Эрүүл мэндийн байгууллагад тогтмол шалгуулах, хяналт тавих.
• Эмчийн заавраар эм хэрэглэх: Эмчийн зөвлөгөөгөөр тодорхой эмүүдийг хэрэглэх.

Зүрхний өвчний 3 төрлийг задлан тайлбарлая.

Зүрхний шигдээс гэж юу вэ?

Зүрхний шигдээс буюу коронар судасны өвчин (Coronary Artery Disease, CAD) нь зүрхэнд цус хангамжийг хангах үүрэгтэй судсуудын бөглөрөл үүсч зүрхэнд хүрэх цусны урсгалыг бууруулж, зүрхний булчингийн эд эсүүдэд хүрэх хүчилтөрөгчийн хомсдол үүсч үхэлд хүргэдэг.

Шалтгаан:

• Удамшлын болон насаар
• Олдмол

Удамшлын болон насаар: Гэр бүлийн гишүүдийн дунд зүрхний шигдээс болон тархины харвалтаар нас барж байсан түүх байдаг бол тэр нь удамших магадлалтай гэсэн үг юм. Үүнээс гадна эрэгтэй хүн эмэгтэй хүнийг бодвол энэ төрлийн өвчнөөр өвдөх магадлал нь өндөр гэж үздэг. Мөн нас ахих тусам зүрх судасны өвчнөөр өвдөх эрсдэл нэмэгддэг.

Олдмол: таргалалт, хөдөлгөөний хомсдол, өөх тосны алдагдал, тамхидалт, чихрийн шижин орно. Өөрөөр хэлбэл урьчилан сэргийлэх боломжтой гэсэн үг.

Шинж тэмдэг:

• Цээжний төв хэсгээр өвдөх, тавгүй оргих
• Гар, зүүн мөр, тохой, доод эрүү болон нурууны ар талд өвдөх
• Амьсгал давчдах
• Бөөлжис цутгах, бөөлжих
• Толгой эргэх, ухаан балартах
• Хүйтэн хөлс цувах
• Царай цонхийх

Урьдчилан сэргийлэлт:

Зүрхний шигдээсээс урьдчилан сэргийлэхийн тулд:

• Цусны даралтыг хэвийн хэмжээнд байлгах 
• Илүүдэл жингээ хасч зүрхний ачааллыг бууруулах
• Стресс, уур бухимдлаас хол байх
• Эрүүл зөв хооллож, цусан дахь холестеринийг бууруулах
• Чихрийн шижинтэй бол байнга эмчийн хяналтад байх

Оношлогоо ба эмчилгээ:

Зүрхний цахилгаан бичлэг хийж зүрхний шигдээсийг оношлоно. Цахилгааны бичлэгээр зурхний булчин аль хэсгээр хэр хэмжээнд гэмтсэнийг үнэлэх, зүрхний хэм хэвийн байгаа эсэхийг тогтооно. Оношийг батлах зорилгоор зүрхний гэмтсэн булчингаас цусны урсгал руу ялгаран ордог тодорхой химийн бодисуудын түвшнийг цусны шинжилгээгээр шинжилнэ. 

• Эмийн эмчилгээ
• Мэс заслын эмчилгээгээр эмчлэгдэнэ.

Зүрхний тогтолцооны өвчин буюу Кардиомиопати

Зүрхний тогтолцооны өвчин буюу кардиомиопати гэдэг нь зүрхний булчингийн үйл ажиллагааг алдагдуулж, зүрхний хэмжээ, бүтэц, ба ажиллагаанд өөрчлөлт оруулдаг бүлгийн өвчин юм. Энэ нь зүрхний булчинг хэт хатууруулах эсвэл буурах, эсвэл булчингийн хавдар үүсэхээс үүдэлтэй байж болох бөгөөд ийм өөрчлөлтүүд нь зүрхний цус тэжээл муутай болгох, зүрхний дутагдлыг үүсгэх боломжтой.

Зүрхний тогтолцооны өвчний төрлүүд:

1. Дилататив кардиомиопати – Энэ нь хамгийн түгээмэл төрөл бөгөөд зүрхний хэмжээ томорч, булчингийн үйл ажиллагаа сулардаг.
2. Гипертрофик кардиомиопати – Зүрхний булчингийн эд эсүүд хэт өсч, зүрхний савны багтаамжийг багасгадаг. Энэ нь цусны урсгалыг хязгаарлаж, судасны даралтыг нэмэгдүүлдэг.
3. Рестриктив кардиомиопати – Зүрхний булчинг энгийн шахалтаар тэлж чадахгүй болгох, хатуурал үүсгэдэг

Шинж тэмдэг:

• Ядаргаа ихсэх
• Зүрхний хэм алдагдах, амьсгалахад хүндрэлтэй болох
• Хөл, булчингууд ус гүйж хавагнах
• Шөнө амьсгалахад хүндрэлтэй байдал үүсэх
• Хоолой боогдож буй мэдрэмж төрөх

Шалтгаан ба хүчин зүйлс:

• Генетик шалтгаанууд: Зарим кардиомиопатиуд нь генетикийн өөрчлөлттэй холбоотой.
• Спиртийн хэт их хэрэглээ: Архины хэт их хэрэглээ нь кардиомиопатийг үүсгэдэг.
• Дархлаа сулралтын эмчилгээ: Зарим төрлийн эм, химийн эмчилгээ нь кардиомиопатийг үүсгэж болзошгүй.
• Уураг дутагдлын өвчин: Зарим уураг дутагдлын өвчин нь кардиомиопатийг үүсгэдэг.
• Өвчний халдвар: Зүрхний булчингийн үрэвслийн үед үүссэн халдварууд.

Эмчилгээ:

Зүрхний тогтолцооны өвчний эмчилгээ нь өвчний төрөл, хүндрэл, хүний нас, биеийн байдлыг харгалзан ялгаатай байдаг. Эмчилгээний гол зорилго нь зүрхний ажиллагааг дэмжих, шинж тэмдгийг бууруулах, боломжтой бол зүрхний үйл ажиллагааг сайжруулах явдал юм. Эмчилгээнд дараах зүйлс багтана:

• Эмийн эмчилгээ: Зүрхний ажиллагааг дэмжих, даралтыг бууруулах эмүүд.
• Мэс заслын арга хэмжээ: Зарим тохиолдолд зүрхний хийн аппарат, зүрх солих мэс засал шаардлагатай болдог.
• Хоол хүнс, дасгал хөдөлгөөн: Зүрхний эрүүл мэндийг дэмжих хооллолт, тогтмол дасгал хийх.

Зүрхний тогтолцооны өвчнийг эмчилгээ, урьдчилан сэргийлэх арга хэмжээг тогтмол хийх нь чухал юм. Эмчийн заавар, зөвлөгөөг дагаж, тогтмол хяналт тавьж, эрүүл ахуйн дадлыг сахих нь зүрхний үйл ажиллагааг сайжруулахад тусална.

Эмч зөвлөж байна: Артерийн даралт ихсэх

Төстэй нийтлэлүүд: